YouTube is één van de oudste internetplatforms en is niet meer weg te denken uit het informatietijdperk waarin wij nu leven. Er worden al jarenlang zelfgemaakte video’s geüpload op dit platform, maar er bestaat nog altijd veel verwarring over welke rechten YouTube precies verkrijgt. Een goed voorbeeld hiervan is een vraag uit de praktijk, namelijk: mag ik content uit YouTube-video’s gebruiken voor het maken van een eigen werk?

YouTube

Om deze vraag te kunnen beantwoorden, is het van belang om te weten welke rechten er nou precies zijn overgegaan op YouTube bij het uploaden van een video. Als we kijken naar de Servicevoorwaarden van YouTube, blijkt dat er met het plaatsen van content twee ‘rechten’ worden verleend aan YouTube.

Het uploaden van content heeft tot gevolg dat YouTube een licentie verkrijgt van de maker, waarmee zij het recht heeft om de inhoud van het geüploade werk te gebruiken voor haar dienst. Deze licentie is royaltyvrij en kan wereldwijd worden gebruikt.

Ook mag iedere andere gebruiker van YouTube de geplaatste content gebruiken, mits is voldaan aan de fair use policy. Gebruikers zijn in dit geval andere makers van video’s. Dit gebruik is echter wel beperkt tot het platform zelf, de maker geeft namelijk geen toestemming voor algeheel gebruik. Het werk blijft dus het intellectueel eigendom van de maker, waardoor er auteursrecht blijft rusten op de video’s.

Auteursrecht

Het auteursrecht is het recht dat een maker van een werk van rechtswege, of automatisch, verkrijgt. Het geeft de maker het uitsluitend recht om een werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Het verlenen van een licentie aan YouTube, heeft dus niet tot gevolg dat iemand het auteursrecht in zijn geheel overdraagt. De gebruiker geeft namelijk alleen toestemming aan YouTube voor het verveelvoudigen en het openbaar maken van het werk binnen het platform.

YouTube-content creators blijven dus rechthebbende van hun werk. Dit betekent dat de geüploade YouTube-video’s, niet zonder toestemming van de gebruiker mogen worden gebruikt door een derde. In principe dus ook niet voor het maken van een nieuw werk dat buiten het YouTube-platform gepubliceerd wordt.

Nieuw, oorspronkelijk en zelfstandig werk

Het gebruik van een bestaand werk waar auteursrecht op rust voor het maken van een nieuw werk, valt onder de verveelvoudiging van een werk. Zoals eerder is gezegd, heeft de maker het uitsluitende recht tot het openbaar maken en het verveelvoudigen van zijn werk. In principe is toestemming van de maker voor gebruik dus nodig. Er bestaan echter wel uitzonderingen op deze hoofdregel.

Volgens artikel 13 Auteurswet valt het gebruiken van een bestaand werk voor het maken van een nieuw werk onder het auteursrecht van de maker, tenzij het product een nieuw, oorspronkelijk werk is. Het moet dan gaan om een onafhankelijk werk dat niet meer als een bewerking of nabootsing in gewijzigde vorm kan worden aangemerkt. In de rechtspraak wordt gesteld dat er geen auteursrechtelijk beschermde elementen van het oorspronkelijke werk mogen zijn overgenomen.

Voor het gebruiken van beeldmateriaal uit YouTube-video’s zal niet snel worden aangenomen dat er sprake is van een onafhankelijk, oorspronkelijk en nieuw werk. Het grootste probleem zit in het feit dat het gebruiken van bestaand beeldmateriaal snel zal leiden tot het overnemen van ‘auteursrechtelijk beschermde elementen van het eerste werk’. Het is namelijk niet eenvoudig om beelden zodanig te gebruiken, dat het oorspronkelijke werk er niet meer uit op te maken is.

Conclusie

Het antwoord op de vraag of je beeldmateriaal uit YouTube-video’s mag gebruiken voor het maken van een werk dat niet op YouTube gepubliceerd wordt, zal dan ook meestal ontkennend luiden. Veel hangt af van de omstandigheden van het geval. Slechts in gevallen waarin aangetoond kan worden dat er geen auteursrechtelijk beschermde elementen zijn overgenomen, is er sprake van een nieuw, oorspronkelijk werk waardoor de openbaarmaking zonder toestemming van de auteursrechthebbende geen inbreuk oplevert.

Alleen de meest creatieve kunstenaars zullen aan dit vereiste kunnen voldoen. Voor de meeste mensen geldt dan ook het advies: vraag voor de zekerheid eerst toestemming aan de maker van de video, voordat je deze gebruikt in een project.